Historia Zwiazku

petersen

Związek Strzelecki powstał we Lwowie w 1910 roku z inicjatywy nielegalnego Związku Walki Czynnej, jako organizacja paramilitarna. Działał jednak legalnie na podstawie statutu zatwierdzonego przez władze austriackie, we Lwowie pod nazwą Związek Strzelecki, a w Krakowie jako Towarzystwo Strzelec. Kierowała nim Komenda Główna Związków Strzeleckich z siedzibą we Lwowie, z komendantem Józefem Piłsudskim i szefem sztabu K. Sosnkowskim.

Komendzie Głównej podlegały Komendy Okręgowe:
- Krakowska (Galicja Zachodnia)
- Rzeszowska (Galicja Środkowa
- Lwowska (Galicja Wschodnia)
- Komenda Królestwa Polskiego
- Komenda Zagraniczna.

Organizacje strzeleckie działające w zaborze pruskim i Królestwie Polskim pozostawały w konspiracji. W Galicji Związek Strzelecki organizował szkoły podoficerskie i oficerskie, mógł korzystać ze strzelnic wojskowych, odbywać ćwiczenia oraz kupować broń i amunicję. Jego członkami byli przedstawiciele wszystkich warstw społecznych, kierunków i partii politycznych (z wyjątkiem Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy). Szczególna rolę w rozbudowie organizacji odegrali studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego. W maju 1913 roku zlikwidowano Komendę Główną, jej funkcję przejął Wydział Wojskowy Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, której komendantem wojskowym został Józef Piłsudski. W chwili wybuchu I wojny światowej Zwiazek Strzelecki liczył 8000 członków zrzeszonych w 200 kołach strzeleckich. Członkowie ZS i Polskich Drużyn Strzeleckich stanowili podstawę Legionów Polskich, walczących u boku Cesarstwa Austro-Węgierskiego, oraz konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej.
Głównymi działaczami Zwiazku byli: J. Piłsudski, E. Rydz-Śmigły, K. Sosnkowski, W. Sikorski, M. Kukiel, W. Sławek, J. Stachiewicz, A. Prystor, K.J. Zamorski, W. Tetmajer.
Organy prasowe to: Strzelec, Bellona Polska i Przegląd Wojskowy.
W okresie międzywojennym Związek Strzelecki funkcjonował jako organizacja społeczno-wychowawcza młodzieży i nawiązywała do tradycji Związku z lat 1910 - 1914. Związek zrzeszał przedpoborową młodzież, głównie wiejską i rzemieślniczą. Zajmował się działalnością w zakresie wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego. Podlegał Ministerstwu Spraw Wojskowych i należał do Polskich Związków Sportowych. Pozostawał w ścisłym związku z obozem Józefa Piłsudskiego.Terytorialna struktura organizacyjna Związku Strzeleckiego odpowiadała wojskowo-administracyjnemu podziałowi państwa.
W 1939 Związek liczył ok. 500 tys. członków, którzy w czasie wojny obronnej 1939 roku wykonywali zadania zlecone przez władze wojskowe. Wydawał pisma : Strzelec i Praca Strzelecka.
Po drugiej wojnie światowej Związek Strzelecki został rozwiązany, a ponowna reaktywacja Związku Strzeleckiego nastąpiła w roku 1991.